Yönetmen Başar Sabuncu’yu Kaybettik

Cenazesi Cuma günü İstanbul Şehir Tiyatrolarında yapılacak törenin ardından defnedilecek olan Başar Sabuncu, 1943 yılında İstanbul’da doğdu. 1961’de ilk amatör tiyatro oyunculuğu deneyimleri yaşadığı Saint Joseph Lisesi’ni bitirdi. Bir süre Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi, sonra İstanbul Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünde sürdürdüğü eğitimini bırakarak tiyatro serüvenine atıldı. Birkaç yıl özel tiyatrolarda oyunculuk yaptıktan sonra çalışmalarını yazarlık ve yönetmenlik alanlarında yoğunlaştırdı.

İlk oyunu Kargalar, 1962’de Devlet Tiyatrosu’nca sahnelendiğinde, 19 yaşındaydı.

1964-1969 yılları arasında TRT Ankara Radyosu tiyatro bölümünde görev aldı; aralarında İlyada, Don Kişot, Goriot Baba gibi başyapıtların da bulunduğu 18 yapıtı radyo için oyunlaştırdı; 100’ü aşkın radyo oyun dizisini yönetti.

12 Mart 1971 darbesinden sonra, bir süre yurt dışında yaşadı. Fransa’daki iki yıl süren tiyatro araştırmalarının ardından Türkiye’ye dönüşünde, Muhsin Ertuğrul’un çağrısı üzerine, 1974’de yönetmen olarak İstanbul Şehir Tiyatroları’na katıldı. Kurumda “yerinden yönetim” modelinin uygulanmasına öncülük etti; Üsküdar ve Fatih sahnelerinin sanat yönetmenliği görevlerini üstlendi. Uzun bir ayrılıktan ve yasaklı yıllardan sonra Nâzım Hikmet’i yeniden Şehir Tiyatrosu seyircileriyle buluşturdu.

12 Eylül 1980 darbesiyle birlikte kurumdaki görevine son verilmesinin ardından, Berlin’de, Schaubühne Tiyatrosu’nda İşgal oyununu yönetti. 1982-1983 yıllarında ise, Sururi-Cezzar Tiyatrosu’nda, özgün oyun Kaldırım Serçesi ile Şan Tiyatrosu’nda Brecht düzenlemesi Şvayk Hitler’e Karşı ve Prosper Mérimée uyarlaması Kan ve Gül (Karmen) müzikli oyunlarını sahneledi.

Aynı dönemde, “Aydınlar Dilekçesi” kapsamında, askeri mahkemede yargılandı.

Sonraki yıllarda sinema çalışmalarına ağırlık verdi. Sonraki yıllarda sinema çalışmalarına ağırlık verdi. Aralarında Şener Şen’li ‘Namuslu’nun da olduğu ilk beş senaryosu başka yönetmenlerce perdeye taşındı. 1985’den başlayarak kendi senaryolarından, aralarında ‘Çıplak Vatandaş’ (1985), ‘Asılacak Kadın’ (1986), ‘Zengin Mutfağı’ (1988) ve ‘Yolcu’nun (1994) da olduğu altı film çekti. Çok sayıda uluslararası şenlikte Türkiye sinemasını temsil etti. 1988’de Londra’da British Film Institute; 1991’de Paris’te Fransız Sinematek’i; 1992’de Montpellier Festivali tarafından, adına tüm filmlerinin gösterildiği saygı haftaları düzenlendi.

1988’de, uzun bir yasal savaşımın ardından Şehir Tiyatroları’na döndükten sonra, bu kurumda ve Devlet Tiyatroları ile farklı özel tiyatrolarda 30’u aşkın tiyatro yapıtının yönetmenliğini üstlendi. Şehir Tiyatrosu’nun sanatsal bağımsızlığı mücadelesi sırasında yönetimle arasındaki ilkesel anlaşmazlık nedeniyle 2004’te emeklilik yaşını beklemeden kurumdan ayrılmayı tercih etti.

Racine, Marivaux, Brecht, Genet, Kovaçeviç’in kimi oyunlarını Türkçeye çevirdi.

Başar Sabuncu’nun tiyatro yazarlığı, tiyatro yönetmenliği, senaryo yazarlığı, film yönetmenliği, çevirmenlik, sahne tasarımı olmak üzere 3’ü uluslarası 6 farklı dalda olmak üzere çok sayıda ödülü bulunmaktadır.

soL